Úrscéal suite i bhfo-ionad sonraí, i nDoire, ar imeall na hImpireachta, sa bhliain 2584. Na rudaí is tábhachtaí san Impireacht ná dualgas agus dílseacht. Níl an focal “rogha” san Empirish, teanga na hImpireachta. Tagann Diarmuid and Gráinne, oifigigh mheánchéime de chuid na hImpireachta, leis an fho-ionad a dhruidim agus an t-oifigeach bunchéime, Makaronik, a thabhairt ar ais go dtí an Lár leo. Sin an dualgas s’acu. Níl aon rogha acu. Ach diúltaíonn Makaronik dul leo. An bhfuil an rogha aici?

Sliocht as alt le Ian Ó Caoimh: Is í Makaronik an fostaí sóisearach deiridh de chuid na hImpireachta atá fágtha ar spás-stáisiún coimeádta sonraí i bpaiste den spás ar a dtugtar Doire sa bhliain 2584. Nuair a thagann beirt oifigeach sinsearach ó Lár na hImpireachta chun a haonad a dhúnadh agus na sonraí ar fad a choimeádtar ann faoi na teangacha sin atá fós beo a chur ar neamhní, ionas go múchfar na teangacha sin, músclaítear féiniúlacht neamhspleáchais inti den chéad uair.

Cuireann sí i gcoinne na beirte, Diarmuid agus Gráinne, agus na hImpireachta a bhfuil siad ag gníomhú thar a ceann. Casann Makaronik blúirí de shean-amhráin dhátheangacha atá stóráilte i gcuimhne an aonaid, rud a chuireann alltacht ar lucht na hImpireachta ar dtús ach a mhúsclaíonn comhbhá amhrasach eatarthu agus a réitíonn an bealach do sheift chróga, fhrithúdaráis. Saothair a shuitear i bhfad ó bhaile nó i dtréimhse ama, an todhchaí go háirithe, is gnách gur chun léamh meafarach a dhéanamh ar dhálaí an bhaile agus an am i láthair é agus is amhlaidh don úrscéal gearr seo atá scríofa i nGaeilge neamhchasta. Bua amháin atá ag ‘Makaronik’ ná an casadh úr a bhaintear as an Amhrán Macarónach ann, genre nach n-athchúrsáiltear chomh minic céanna le cineálacha eile litríochta. Ach is é a phríomhbhua an athnuachan dhóchasach a dhéanann an t-ú∂ar ar cheann de thosca ginte na n-amhrán sin aniar as Éireann i ré an athraithe teanga: gur féidir le saibhreas na samhlaíochta dúchais an lámh in uachtar a fháil ar lucht cos ar bolg.

Tá pobal léitheoireachta na Gaeilge ag dréim le fada le húrscéal nua ó Phroinsias Mac a’ Bhaird ón uair gur foilsíodh Rún an Bhonnáin (2010), ceann de na teidil is mó ráchairte ag LeabhairCOMHAR. Thuill rúndiamhracht agus plotaireacht bhríomhar an leabhair sin, faoi bhásanna mistéaracha amhránaithe seannóis agus a gceangal le scéal Chathail Bhuí Mhic Giolla Ghunna, cáil mar ‘Dan Brown na Gaeilge’ don údar. Go deimhin, is amhlaidh go bhfuil an teideal sin níos oiriúnaí fós do Phroinsias faoin tráth seo agus é anois tar éis úrscéal mistéarach eile a chur de, a bhfuil saol na Vatacáine mar chuid lárnach de – Tairngreacht (LeabhairCOMHAR, 2018).

Suite idir an Róimh, Éire agus Alba, agus, fearacht Rún an Bhonnáin, idir réanna stairiúla éagsúla, scéal é Tairngreacht a ndéanann Proinsias cur síos air mar ‘m[h]istéir stairiúil a bhfuil impleachtaí aige don lá inniu’.

Cuirtear saol Chonchúir Uí Bhraonáin bun os cionn go hiomlán nuair a thagann sé ar dhúnmharú scáfar ar mhullach uaigheanna Uí Néill agus Uí Dhónaill sa Róimh. Gan mhoill tá a bheatha féin i mbaol. Is léir áfach, nach Conchúr amháin atá i gcontúirt agus go bhfuil comhcheilg ar siúl a bhainfeadh an bonn de chumhacht an Phápa agus a chuirfeadh deireadh leis an Eaglais.

Má tá Conchúr le teacht slán, caithfidh sé aghaidh a thabhairt ar sheict dhorcha a bhfuil a fréamhacha aici sa luathChríostaíocht féin, ach arís eile, an í seo an fíornamhaid? Mura n-éiríonn leis an mhistéir a réiteach in am, tiocfaidh an tuar faoi thairngreacht uafásach a rinneadh míle go leith bliain ó shin, tairngreacht a d’athródh an saol go deo!

Mar cheiliúradh ar an éacht is déanaí ag an gConallach ildánach, agus de bharr an éilimh leanúnaigh atá air, tá sé beartaithe ag LeabhairCOMHAR leagan úr de Rún an Bhonnáin a fhoilsiú go luath chomh maith. Is cinnte go mbeidh an deacracht céanna ag léitheoirí an dá leabhar a leagan uathu!

Ócáid do pháistí i Siopa Leabhar Chló Iar-Chonnacht 

Tá fáilte curtha ag Cló Iar-Chonnacht roimh an bpobal chuig ócáid sa siopa ar an Domhnach, 16 Nollaig ag a 3:00 i.n., tráth a mbeidh Marion Ní Shúilleabháin, RTÉ Raidió na Gaeltachta ag léamh ón tsraith nua leabhar do pháistí, Bertie Brocach. Tá trí leabhar ón tsraith ‘Dirty Bertie’ aistrithe go Gaeilge ag Marion Ní Shúilleabháin agus foilsithe ag Cló Iar-Chonnacht. Foilseofar dhá leabhar eile ón tsraith an bhliain seo chugainn agus iad aistrithe go Gaeilge ag Gormfhlaith Ní Thuairisg. Is mór an spóirt iad na leabhair seo agus iad lán le spraoi agus greann. Tá jab den chéad scoth déanta ag Marion ar an aistriúchán agus is cinnte go mbainfidh idir óg agus aosta spraoi agus spóirt astu! Tá sladmhargadh na Nollag ar siúl ag Cló Iar-Chonnacht faoi láthair freisin agus tá lascaine de suas le 50% ar fáil ar leabhair agus dlúthdhioscaí sa siopa sa Spidéal. Beidh an siopa ar oscailt ar laethanta sa mbreis ag teacht go Nollaig, agus iad ar oscailt ar an Satharn 15 Nollaig agus ar an Domhnach 16 Nollaig ón 12 meánlae go dtí a 6.00 tráthnóna. Beidh na gnáthuaireanta oscailte ann freisin agus lá eile sa mbreis ar an Satharn, 22 Nollaig ón 12 meánlae go dtí a 6.00 i.n. Tuilleadh eolais le fáil ar shuíomh idirlín Chló Iar-Chonnacht ag www.cic.ie. 

Children’s Event in the Cló Iar-Chonnacht book shop in Spiddal 

There will be a special event for children in the Cló Iar-Chonnacht book shop in Spiddal on Sunday, 16 December at 3.00 p.m. to celebrate the launch of the new series of books for children, Bertie Brocach. Cló Iar-Chonnacht are delighted to be joined on the day by Marion Ní Shúilleabháin, RTÉ Raidió na Gaeltachta, who translated the three titles from the ‘Dirty Bertie’ series of books, Pian, Bréantas, and Puiteach. Marion Ní Shúilleabháin’s translations are absolutely brilliant and the books are hilarious and joyous to read and are sure to be enjoyed by young and old, alike! Marion will read a selection of excerpts from the books on Sunday and there will be loads of spot prizes and treats. Cló Iar-Chonnacht are also running their annual Christmas sale at the moment which runs until Saturday, 22 December and the book shop will be open for addtional shopping days coming up to Christmas. The Cló Iar-Chonnacht shop will be open on the usual opening hours and on the weekend of Saturday 15 and Sunday 16 December from 12 noon to 6pm on both days and on Saturday, 22 December to 6pm. Please visit the Cló Iar-Chonnacht website at www.cic.ie for further information, if required.

  In An Nollaig Thuas, an tríú leabhar sa tsraith ‘Síscéalta Lios Lurgain’, castar na síoga Luisne agus Deirdre orainn sa Domhan Thuas (an domhan s’againne) agus iad ar saoire na Nollag lena n-aintín Gormlaith. Tá fainic curtha ar an mbeirt gan aird a tharraingt orthu féin i measc na ndaoine ‘thuas’ agus, thar aon ní eile, gan aon chleasa draíochta a imirt orthu.

Ach nuair a thosaíonn beirt pháistí sa chomharsanacht ag piocadh ar Luisne agus ar Dheirdre, bíonn an-fhonn ar an mbeirt ceacht a mhúineadh dóibh. Ach cén chaoi a ndéanfaidh said é sin gan a thaispeáint do na Daoine Thuas gur síoga iad?

Scríbhneoir do léitheoirí óga í Aoife Ní Dhufaigh agus tá cónaí uirthi in Inis Oírr, in oileáin Árann. Tá sealanna fada caite ina cónaí thar lear aici, agus tá sí anois ag plé leis an scribhneoireacht go lánaimseartha ar ais san oileán i gCuan na Gaillimhe arb as dá muintir. Chomh maith le An Nollaig Thuas, tá dhá leabhar eile sa tsraith ‘Síscealta Lios Lurgain’ scríofa ag Aoife, Éalú an Lios agus An tSióg Mhallaithe.

Is é an t-ealaíontóir Caomhán Ó Scolaí a dhearaigh na leabhair ar fad sa tsraith, agus is mór an áilleacht na pictiúir bhreátha draíochtúla atá sa leabhar.

Is é Diarmuid Johnson, údar Tuatha Dé Danann, a thug leis an duais do ‘Leabhar Gaeilge na Bliana’ ag gradaim litríochta An Post i mBaile Átha Cliath.

Tá an gradam do ‘Leabhar Gaeilge na Bliana’ buaite ag Tuatha Dé Danann le Diarmuid Johnson ag na mórghradaim litríochta, An Post Irish Book Awards, a bhí ar siúl i mBaile Átha Cliath an t-seachtain seo caite. 

Seo an chéad uair riamh a bronnadh duais ‘Leabhar Gaeilge na Bliana’ ag na mórghradaim litríochta seo. Leabhar Breac, an teach foilsitheoireachta ag Darach Ó Scolaí i gCois Fharraige i gConamara, a d’fhoilsigh Tuatha Dé Danann.

Sé leabhar a bhí ar an ngearrliosta do ‘Gradam LoveLeabhar Gaeilge’ An buaiteoir Tuatha Dé Danann le Diarmuid Johnson (Leabhar Breac), Fuascailt an Iriseora le Michelle Nic Pháidín (Cois Life), Táin Bó Cuailnge, le Darach Ó Scolaí (Leabhar Breac), Teach an Gheafta, le Cathal Ó Searcaigh (Leabhar Breac), Lámh, Lámh Eile, le Alan Titley (Cló Iar-Chonnacht) Ceannródaí: Luíse Ghábhannach Ní Dhufaigh, le Celia de Fréine (LeabharComhar).

Darach Ó Scolaí agus Diarmuid Johnson ag seoladh ‘Tuatha Dé Danann’ sa Bhruiséil

Sé leabhar Gaeilge ar ghearrliosta na Irish Book Awards agus gradam Gaeilge le bronnadh den chéad uair

Cliceáil anseo

Cluiche crua é slánú an domhain …

Mistéir, bulaíocht agus fadhbanna móra an domhain – tá siad go léir le sárú san úrscéal seo do léitheoirí in aois 11–15 bliain. Tá SÁRÚ an-oiriúnach mar ábhar léitheoireachta sa seomra ranga agus tá gluais ag deireadh an scéil.

Is é SÁRÚ an tríú húrscéal do léitheoirí óga a scríobh Anna Heussaff. Bhí na príomhcharachtair chéanna in Vortex (Cois Life, 2006) agus in Hóng (Cló Iar-Chonnacht 2012), a bhuaigh Gradam Speisialta na Moltóirí ó Leabhar Pháistí Éireann in 2013.

Tá imeachtaí físchluiche fite le mistéir agus contúirtí i SÁRÚ mar a bhí sna scéalta eile. Is cluiche nua é SÁRÚ atá á imirt ag Evan agus a chara Rio. An éireoidh leo an domhan a thabhairt slán sa chluiche, nó an gcuirfidh Crúb agus na bulaithe eile stop leo? An gcabhróidh Cara leo – an cailín nach ndéanann gáire? Maidir le Síofra, deirfiúr Evan, an imní is mó atá uirthise ná na bagairtí ón athrú aeráide sa domhan mór, agus tagann casadh mór sa scéal nuair a bhuailtear Baile an Chuain ag stoirm thubaisteach.

Cnuasacht gearrscéalta ó cheithre scríbhneoir úra ó Chiorcal Scríbhneoireachta Ghaoth Dobhair as Tír Chonaill. Scéalta a bhfuil meon na mban curtha os ár gcomhar go láidir iontu; cuid acu dúshlánach agus cigilteach, iad uilig smaointeach agus fiafraitheach faoin tsaol. Inste i nglórtha tréitheacha tomhaiste i gcanúint an Iarthuaiscirt. Torthaí iad seo ó obair Chiorcail Scríbhneoireachta Ghaoth Dobhair le trí blianta anuas, bailiúchán spreagúil scéalta a léiríonn éagsúlacht agus scóip an Chiorcail Scríbhneoireachta.

A collection of short stories from four new writers from Chiorcal Scríbhneoireachta Ghaoth Dobhair in Donegal. Stories reflecting the attitudes of women are strongly presented; Some challenging and sensitive, they are all thoughtful and inquisitive about life. Results from the work of Chiorcal Scríbhneoireachta Ghaoth Dobhair for the past three years, an exciting collection of stories that reflect the diversity and scope of the Chiorcail Scríbhneoireachta.

Nuair a mhúsclaíonn Muireann maidin amháin, tá an teach folamh. Bhí a hathair amuigh ag iascaireacht ar an fharraige fhiáin is níor fhill sé fós. Tógann sí na rudaí is luachmhaire dá bhfuil aici síos chun an chuain: loicéad práis agus fiche sliogán fínicín beag istigh ann, griangraf dá hathair agus an bhábóg in ansa léi, Nóra. Tá sí chun iad a ofráil don fharraige chun a hathair a fháil ar ais slán sábháilte.

Ach an dtabharfaidh an fharraige fhiáin a hathair agus na haithreacha eile ar ais arís ón turas iascaireachta?

Scéal draíochtach faoi chreideamh, íobairt agus dóchas le húdar ardaitheanta agus le maisitheoir ardiomrá.

Malachy Doyle agus Andrew Whitson

An tSnathaid Mhór 2018

ISBN 9780993474590

Lth/Pgs 33

Luíse Ghabhánach Ní Dhufaigh: Ceannródaí

Tá clú ar Luíse Ghabhánach Ní Dhufaigh as an chéad Ghaelscoil ó laethanta na scoileanna scairte, Scoil Bhríde, a chur ar bun in 1917, ach ba mhó fós an t-éacht é don bhean seo nárbh eolas di go raibh an Ghaeilge ann le linn a hóige. Sa bheathaisnéis seo cuirtear an bhean iomráiteach, fhísiúil, mhisniúil seo inár láthair le daonnacht agus dúthracht taighde. Cíortar na gnéithe éagsúla dá saol,  óna cúlra teaghlaigh neamhghnách is a hóige sa bhFrainc, go dtí a haistriú go hÉireann i ndiaidh báis a hathar, an pháirt gníomhach a ghlac sí in Éirí Amach na Cásca agus a cuid oibre ceannródaíche ar son an oideachais lán-Ghaelaigh ar feadh a saoil.

An tÚdar

Is scríbhneoir ilghnéitheach í Celia de Fréine a scríobhann i nGaeilge agus i mBéarla. Tá an iliomad duaiseanna buaite aici dá cuid filíochta, scripteanna agus drámaí a bhíonn á stáitsiú go rialta. Ocht gcnuasach filíochta atá foilsithe aici go dtí seo, arb iad cuir amach seo dom : riddle me this (Arlen House, 2014), Blood Debts (Scotus Press, 2014) agus A lesson in Can’t (Scotus Press, 2014) na cinn is deireanaí uaithi. In 2017 d’fhoilsigh LeabhairCOMHAR a leagan drámata de Cúirt an Mheán Oíche le Brian Merriman. Is duine de chomhbhunaitheoirí Umbrella Theatre Company í, an compántas a léirigh Luíse, dráma bunaithe ar shaol Luíse Ghabhánach Ní Dhufaigh in 2016/2017. Is é Ceannródaí an chéad saothar próis óna peann.